In december 2021 publiceerde Montebovi een onderzoek naar de sociale bescherming van zzp’ers in Nederland. De eindconclusie is niet verrassend: de zzp’er is slecht beschermt tegen pech, ziekte en ouderdom. Hieronder wordt een korte samenvatting gegeven van het rapport.
Overeenkomsten tussen werknemers en zzp’ers
Zzp’ers zijn net als werknemers verzekerd tegen extreme zorgkosten, dankzij de verplichte zorgverzekering (zorgverzekeringswet). Ook hebben beiden recht op AOW (Algemene Ouderdomswet), kinderbijslag indien er kinderen zijn (Algemene Kinderbijslagwet) en een nabestaandenpensioen, indien de partner overlijdt (Algemene Nabestaandenwet).
Daarnaast hebben zowel zzp’ers als werknemers recht op het laatste vangnet in Nederland: de bijstandsregelingen.
Verschillen tussen werknemers en zzp’ers
Gaat het echter om ziekte of arbeidsongeschiktheid, werkloosheid of een uitgebreider pensioen, dan zien we in Nederland grote verschillen tussen werknemers en zzp’ers. Werknemers hebben dankzij de ziektewet recht op volledige doorbetaling van loon indien zij kortdurend ziek zijn. Zijn zij langer ziek, dan treedt de WIA in werking, en hebben zij recht op 70-75% van het verdiend loon. Zolang werknemers in loondienst zijn bouwen zij, via de werkgever een aanvullend pensioen op, waarmee ze na hun pensionering een inkomen hebben boven het bestaansminimum. En mocht de werknemer onverhoopt zijn of haar baan kwijt raken, dan is er recht op een werkloosheidsuitkering.
Bovenstaande heeft de zzp’er in Nederland allemaal niet. Een zzp’er wordt niet doorbetaald als hij of zij ziek is. Of dit nu lang of kort durend is. Ook wordt er niet automatisch een aanvullend pensioen opgebouwd. Tot slot: is er geen werk, dan is er ook geen inkomen.
Een gevolg hiervan is dat zzp’ers bovengemiddeld veel risico lopen om in armoede te belanden. Immers, iedere tegenslag heeft direct financiële gevolgen voor de zzp’er.
Verzekeren
Zzp’ers kunnen zich in Nederland (vrijwillig) verzekeren tegen ziekte en arbeidsongeschiktheid. Ook is er de mogelijkheid om fiscaal vriendelijk te sparen voor een aanvullend pensioen. Dit moeten zij echter zelf regelen. Niet iedere zzp’er blijkt in staat dit adequaat te regelen. En is de zzp’er dit wel, dan worden zij, bijvoorbeeld als gevolg van een eerdere ziekte, niet altijd toegelaten tot een verzekering. Ook heeft niet iedere zzp’er, als gevolg van lage inkomsten, de mogelijkheid om de financiële lasten te dragen van een verzekering.
Gevolgen
Niet alleen heeft de zzp’er grote kans om al werkend bij de armen te behoren (maar liefst de helft van de zzp’ers verdient minder dan het minimumloon), bij ziekte, arbeidsongeschiktheid en ouderdom wordt die kans helemaal groot. En dat is niet alleen nadelig voor de zzp’er in kwestie, maar ook voor de economische stabiliteit, de sociale cohesie en het concept van burgerschap.
Vanuit de internationaal gemeenschap (o.a. door OESE, Wereldbank) wordt bij de Nederlandse overheid aangedrongen het sociaal bestel te veranderen. Ze zien graag navolging van wat in andere landen al gemeengoed is. Hier zijn zzp’ers vrijwillig of onvrijwillig verzekerd voor dezelfde risico’s als de werknemers. Al gelden vaak wel andere voorwaarden, zoals een langere wachttijd of lagere uitkering.
De laatste jaren wordt er in Nederland veel onderzoek gedaan naar hoe het anders zou kunnen. Voorlopig hebben zzp’ers het echter te doen met hun geringere bescherming.
Wat kun je doen als zzp’er?
Tot zo ver de samenvatting van het rapport. Je loopt als zzp’er dus behoorlijk wat rsico’s. Wat kun je doen om je hier tegen te beschermen?
Tip 1
Verdiep je in verzekeringen tegen arbeidsongeschiktheid. Verzekeren kan op verschillende manieren, en op verschillende voorwaarden. Zo kun je kiezen voor een uitkering vanaf de eerste ziektedag, of pas na een jaar. Ook kiezen sommige zzp’ers voor een broodfonds, waarbij je een uitkering hebt voor maximaal 2 jaar.
Tip 2
Verdiep je, ook als je weinig inkomsten hebt, in pensioenregelingen. Ook dit kan wederom op vele manieren. De meest eenvoudige is een ‘pensioenspaarrekening’ waar je apart zet wat je nu kan missen.
Tip 3
Zoek goed betalend werk, en goed betalende opdrachtgevers. Verhoog je inkomsten door je vaardigheden te vergroten, andere opdrachtgevers te zoeken, je uurloon te verhogen. En lukt het niet om werk te vinden wat beter betaald dan het minimumloon: overweeg dan (terug) in loondienst te gaan. Je hebt dan misschien niet meer inkomsten, je hebt wel meer zekerheden.
Afbeelding afkomstig van pixabay.