Als freelancer of zzp’er heb je aan niemand anders dan jezelf verantwoording af te leggen. Je bent zelf verantwoordelijk voor het krijgen van klanten, het uitvoeren van opdrachten en het sturen van facturen. Je bepaalt zelf in welke richting de organisatie gaat, je moet jezelf motiveren om het werk te doen en je moet je eigen verantwoordelijkheid pakken als het gaat om jezelf ontwikkelen. Kortom, je moet persoonlijk leiderschap tonen.
Definitie van persoonlijk leiderschap
Er zijn vele definities van persoonlijk leiderschap, ook wel zelf-leiderschap genoemd. Enkele definities zijn:
- “A comprehensive self-influence perspective that concerns leading oneself toward performance of naturally motivating tasks as well as managing oneself to do work that must be done but is not naturally motivating.” (Manz, 1986:589)
- “A process through which individuals exert self-influence over their thoughts, feelings, and behaviors at work.” (Harari et al., 2021: 890)
- “A process through which individuals control their own behavior, influencing and leading themselves through the use of specific sets of behavioral and cognitive strategies.” (Neck & Houghton, 2006: 270)
- “Self-leadership is defined by personal responsibility and initiative, setting and monitoring one’s goals, and effectively employing strategies to improve performance or well-being.” (Tenschart et al., 2024: 1)
- “Self-leadership represents an individual’s ability to exercise control (self-efficacy) over his or her choice of situations in which to participate in and to provide intrinsic rewards that are usually associated with achieving goals.” (Ross,2013: 299)
- “Self-leadership includes self-awareness, setting goals for self, honoring self, actively rejecting pessimism, and being the change you want to see in the world.” (Browning,2018:14)
3 perspectieven zelf-leiderschap
Als je de verschillende definities die je kan vinden in de literatuur bekijkt, dan kunnen we ze indelen in drie perspectieven
- Zelf leiderschap als proces van zelf-beïnvloeding en zelfregulatie. De nadruk ligt hier op regulatie van gedrag, emoties en gedachten. “Zo kun je als freelancer denken ‘deze opdracht krijg ik nooit’ en niet eens een offerte insturen.” Of “je denkt ‘acht, laat ik het eens proberen’ en stuurt de offerte wèl op”.
- Zelf leiderschap als set strategieën en vaardigheden. Zelfleiderschap wordt binnen dit perspectief gezien als iets dat je actief kunt toepassen door het gebruik van strategieën.
- Zelfleiderschap als zelfbewustzijn en persoonlijke ontwikkeling. Binnen dit perspectief ligt de nadruk op zelfbewustzijn, interne motivatie en persoonlijke groei. Ben je als freelancer uitgeleerd? Of heb je jezelf juist te ontwikkelen? Zowel in je vakgebied, als in je rol als ondernemer?
En eigenlijk zijn alle drie de perspectieven belangrijk als het gaat om je persoonlijk leiderschap.
Voordelen van aandacht voor zelf-leiderschap
Uit de diverse onderzoeken blijkt dat ondernemers die aandacht besteden aan zelf-leiderschap persoonlijk groeien en meer zelfbewust zijn. Zo herkennen ze hun eigen zwakheden en weten hiervoor te compenseren. Bijvoorbeeld door het inhuren van experts. Ook tonen ze meer verantwoordelijkheid en moreel bewustzijn. Verder zijn ze in staat hun emotionele reacties te beheersen en zichzelf te motiveren.
Deze vaardigheden zorgen er weer voor dat ze beter kunnen samenwerken en betere beslissingen nemen, omdat ze meer focussen op het idee dan de persoonlijke emoties. Ook nemen de werkprestaties en effectiviteit toe, omdat ze zichzelf kunnen aansturen en verbeteren.
Kritiek op zelfleiderschap
Waar men vroeger nog dacht dat zelf-leiderschap hetzelfde was als motivatie, hebben recente onderzoeken aangetoond dat zelfleiderschap zich onderscheidt van klassieke motivatietheorieën. Een van de punten waarop zelfleiderschap zich onderscheid is dat motivatietheorieën beschrijven en verklaren, waar zelfleiderschapstheorieën normatief van aard zijn en advies geven over hoe te gedragen. Er zijn inmiddels ook gevalideerde en betrouwbare meetinstrumenten waarmee de mate van zelfleiderschap aangetoond kan worden.
Waar is persoonlijk leiderschap op gebaseerd?
Wellicht denk je bij persoonlijk leiderschap aan van die zelfhulpboeken. De “volg deze tien stappen en wordt ook heel gelukkig’. Lang niet alle zelfhulpboeken zijn gebaseerd op theorie en wetenschappelijk onderzoek. Persoonlijk leiderschap is dat wel. Deze vorm van leiderschap is gebaseerd op de sociaal-cognitieve theorie.
De sociaal-cognitieve theorie is ontwikkeld door Albert Bandura. Deze theorie gaat ervan uit dat leren niet alleen het resultaat is van directe ervaring, maar ook van de observatie van anderen en van cognitieve processen die ons gedrag sturen. De kern van de sociaal-cognitieve theorie is dat gedrag wordt beïnvloed door de interactie van drie factoren:
- Cognitie (mentale processen)
- Gedrag
- Omgeving (sociale context)
Hoe je denkt, de omgeving waar je in zit en je eigen gedrag beïnvloeden elkaar continu en vormen een dynamisch geheel dat sociale interactie en leren mogelijk maakt.
Hoe zelf-leiderschap te ontwikkelen?
Voor het ontwikkelen van zelfleiderschap zijn drie strategieën. De eerste is de ‘behavior focused strategy’. De tweede is de ‘natural reward strategy’ en de derde is de ‘constructive thought pattern strategy’. We bespreken de drie strategieën hieronder
Behavior focused strategy
Gedragsgerichte strategieën (Behavior focused strategies) die het zelfbewustzijn vergroten voor het beheersen van gedrag, zoals zelf-cueing, zelfobservatie, het stellen van zelfdoelen, zelfbeloning en zelfbestraffing (zelfcorrigerende feedback).
Overmatige zelfbestraffing, inclusief harde en onrealistische zelfkritiek, die leidt tot schuldgevoelens en gevoelens van ontoereikendheid, is echter vaak contraproductief en moet worden vermeden.
Omgevingssignalen, zoals to-dolijstjes, Post-it®-notities of inspirerende wanddecoraties, kunnen een effectief middel zijn om de aandacht en inspanning gericht te houden op de taak die voorhanden is.
Natural reward strategy
Natuurlijke beloningsstrategieën die erop gericht zijn om inherent plezierige aspecten van werk in activiteiten in te bouwen, zodat iemand zich zelf beheerst, competent en doelgericht voelt.
Je kan natuurlijke beloningen inzetten door meer plezierige aspecten in een taak of activiteit te integreren, zodat de taak zelf bevredigender wordt, of door de cognitieve focus te verleggen naar de intrinsiek lonende aspecten van de taak. Voorbeelden hiervan zijn het inrichten van je werkplek met persoonlijke accenten of goed functionerende mooie apparatuur.
Constructive thought pattern strategy
Disfunctionele overtuigingen en aannames leiden vaak tot disfunctionele denkprocessen, wat kan leiden tot depressie, ongelukkigheid en persoonlijke ineffectiviteit.
Constructieve mentale verbeelding verwijst naar het visualiseren van succesvolle prestaties voorafgaand aan de daadwerkelijke prestaties. Mensen die de succesvolle uitvoering van een taak van tevoren visualiseren en mentaal oefenen, hebben een grotere kans op een succesvolle uitvoering van de daadwerkelijke taak dan mensen die falen of andere negatieve uitkomsten visualiseren.
Voorbeeld
Negatieve zelfreflectie: “Ik ga die opdracht nooit krijgen.”
Positieve, constructieve zelfreflectie: “De opdracht en de klant zijn uitdagend, maar als ik het me goed voorbereid en vooraf om feedback vraag van een iemand die ik respecteer, dan gaat het me vast lukken. Ik heb al eerder moeilijke opdrachten gekregen.”
Advies van Lolly Daskal
Ik zei het eerder al: persoonlijk leiderschapstheorieën zijn normatief. Daarom eindigt deze blog met een twaalftal adviezen. En niet van mij, maar van Lolly Daskal. Ze traint leidinggevenden over de hele wereld en helpt hen om betere leiders te worden.
1. Stel doelen voor je leven.
Stel dagelijkse, maandelijkse en langetermijndoelen die aansluiten bij je visies en dromen. Wees niet bang om iets groots te bereiken . Onthoud: niets is onmogelijk als je gelooft dat je het kunt bereiken. Stel jezelf, nadat je je doelen hebt gesteld, dagelijks de vraag wat je doet om ze te bereiken.
2. Geef het goede voorbeeld.
Elke dag geef je het goede voorbeeld aan de mensen om je heen, of je je dat nu realiseert of niet, positief of negatief. Je leven is jouw boodschap, dus om leider van je leven te zijn, moet je beslissen welke boodschap je wilt overbrengen.
3. Wees onbevreesd.
Te veel mensen sjoemelen door het leven zonder ooit het initiatief te nemen om grootsheid in zichzelf te vinden. Leer jezelf in plaats daarvan om gedurfd, moedig en dapper te zijn. Wees bereid om te vallen, te falen en weer op te staan voor een nieuwe ronde. Leiderschap in je leven vereist dat je dingen doet waar je bang voor bent, want het leven zal zich ontvouwen in verhouding tot je moed.
4. Eer anderen.
Anderen zullen je vertellen dat je ervoor moet zorgen dat je alle eer en erkenning krijgt die je toekomt. Maar leider zijn van je eigen leven betekent leren nederig te zijn en de eer weg te geven. Vooruitlopen op anderen is slechts een deel van leiderschap; je moet ook
met hen meegaan. In plaats van erkenning voor jezelf te zoeken, laat je zien dat je naast hen staat en dat je hen erkent en waardeert.
5. Omarm nieuwe ideeën en kansen.
Ga niets nieuws uit de weg, of het nu een kans, een idee of een ervaring is. Maak van elke dag een avontuur en werk eraan om alle programma’s, projecten en processen in je leven om te zetten in mogelijkheden. Alles was onmogelijk totdat de eerste persoon het deed, dus werk eraan om altijd die eerste persoon te zijn.
6. Stel alles ter discussie.
Word de persoon die constant vragen stelt. Hoe meer je vragen stelt, hoe meer je leert, en hoe meer je leert, hoe meer je weet. Als je er niet mee geboren bent, ontwikkel dan de drang om je kennis, vaardigheden en begrip te vergroten. Stel jezelf vragen om gefocust te blijven – simpele vragen om problemen en feiten te verduidelijken, en complexe vragen voor diepere inzichten in concepten en overtuigingen. Nieuwsgierigheid is een belangrijke manier om de leider van je eigen leven te worden.
7. Doe wat juist is, niet wat gemakkelijk is.
Er zijn dingen waar je je gewoon niet vrij mee kunt voelen. Als het gaat om integriteit, eerlijkheid en ethiek is er geen ruimte voor compromissen. Zorg ervoor dat wat je zegt en wat je doet altijd in lijn zijn; hou integriteit centraal in je karakter en je zult het nooit uit het oog verliezen. We zijn allemaal mensen, en mensen zijn niet perfect. Maar je kunt altijd de moeite nemen om te kiezen wat juist is boven wat handig of persoonlijk gunstig is.
8. Vind goedheid en schoonheid in iedereen en alles.
Het is gemakkelijk om overweldigd te raken door de negativiteit en lelijkheid die er in de wereld bestaan. Maar als we onze tijd besteden aan het zoeken naar schoonheid in alles en iedereen, hoe anders wordt het leven dan? Het is aan ons om de schoonheid die ons elke dag omringt te zien, waarderen en delen.
9. Wijs pessimisme actief af.
Er zal altijd wel iets zijn om negatief over te zijn. Beoefen in plaats daarvan een zerotolerancebeleid voor negativiteit. Hoe meer je dingen afwijst die defaitistisch, kritisch, fatalistisch en apathisch zijn, hoe meer ruimte je in je leven laat voor positiviteit. Als leider van je eigen leven heb je de macht om jezelf ellendig of gelukkig te maken met de keuzes die je elke dag maakt.
10. Wees de verandering die je in de wereld wilt zien.
Alles wat je wilt, begint bij jezelf. Het begint van binnen. Om in de wereld van je dromen te leven, moet je, in Gandhi’s beroemde woorden, de verandering zijn die je wilt zien. Droom groot en begin klein.
11. Omring jezelf met mentoren en leraren.
Je kunt niet groeien als je denkt dat je de slimste persoon in de kamer bent. Wees altijd op zoek naar leraren en mentoren die slimmer en meer ervaren zijn dan jij. Probeer voortdurend geïnspireerd te raken door iets en over alles te leren. Het stimuleren van groei en ontwikkeling is net zo belangrijk voor leiderschap in je eigen leven als voor je medewerkers op het werk.
12. Zorg voor en om mensen.
Zorg ervoor dat compassie en empathie een centraal onderdeel vormen van wie je bent, en je blijft verbonden met je fundamentele menselijkheid. Wanneer je dat doet, word je niet alleen een betere leider van je eigen leven, maar ook van iemand die anderen kiezen om hen te leiden.
Foto van Pixabay.