De meeste mensen worden freelancer, omdat ze een nieuwe uitdaging zoeken, dan wel meer zelf willen bepalen hoeveel en wanneer ze werken (Van der Torre et al., 2019). Ze willen meer autonomie en mogelijkheden tot zelfrealisatie, of een economische kans pakken (Kolvereid, 1996). Maar zijn ze werkelijk zo autonoom? Of wordt ook hun handelen beïnvloedt door de omgeving waarin ze verkeren? Een van ‘mijn’ bachelorstudenten zocht het uit.

Het blijkt dat iedereen beïnvloed wordt door normen en waarden, regels en gewoonten die gelden in het sociale leven. Deze regels en gewoonten, normen en waarden kunnen zowel formeel (wetten, regelgeving en contracten) als informeel (sociale omgangsnormen, cultuur) zijn (Urbano & Alvarez, 2014).

Elke ondernemer, dus ook iedere freelancer, heeft te maken met wetgeving en overheidsbeleid dat een ondernemersklimaat kan aanmoedigen of ontmoedigen. Daarnaast gelden in verschillende branches nog aanvullende regels, denk bijvoorbeeld aan eisen ten aanzien van scholing bij advocaten en geregistreerde coaches. De vijf ondervraagde respondenten, allen werkzaam als freelance financieel adviseur, besteden veel tijd aan op de hoogte zijn van (nieuwe) regelgeving: “Het is zaak om te proberen alles zelf in de gaten te houden” (R2). Dit kost veel tijd. Tijd die niet aan betaalde opdrachten besteed kan worden.

Verdiep je in de regels en procedures voor je start als freelancer

Respondenten ervaren procedurele belemmeringen bij het opstarten eigen onderneming: “[…] via het UWV die had een startersregeling, maar daar zat je al weer snel vast aan een uren criterium en dat was ook niet flexibel […], dus dan zit je eigenlijk klem” (R4); “we hebben wel een oerwoud aan regels, dat kan belemmerend werken.” (R5). Er blijkt een behoorlijke financiële kennis nodig om de regels goed te kunnen doorgronden: “Die [startende ondernemers] weten eigenlijk niet eens het verschil tussen inkomsten belasting en omzet belasting, of hoe ze een factuur moeten maken, of hoe dat zit met het uren criterium” (R4).

Regel je aansprakelijkheid en zorg voor specialisten in je netwerk

En eenmaal gestart, ben je er nog niet. Alle vijf de respondenten kregen tijdens hun werk te maken met nieuwe regels en procedures: “je moet ook continu bij blijven om te zorgen dat je die overheidsregels kan blijven volgen” (R5). De regels en procedures waar ze nu mee te maken krijgen omvatten een breder gebied dan voorheen in loondienst: “er werd veel meer vanuit het management geregeld, of je leidinggevende vertelde je wat je moest doen” (R4). Daarnaast zijn freelancers zelf aansprakelijk als er iets mis gaat, en is er geen (interne) controle meer. De respondenten lossen dit op door daar waar nodig een specialist in te schakelen. Een breed netwerk hebben is dus handig, aldus de ondervraagde freelancers. Het netwerk wordt daarnaast ook ingezet om op de hoogte te blijven van wijzigingen in procedures en regels.

Volledig autonoom is niemand

Kortom: de omgeving beperkt de autonomie van freelancers, je moet nu eenmaal de regels, procedures en wetten goed kennen en toepassen. Toch zien de ondervraagde freelancers veel voordelen aan het zelfstandig ondernemen. Ze ontwikkelen zich in de breedte en de diepte, en die regels: ach, die gelden ook in loondienst!

De afbeelding is afkomstig van Pexels.

De freelancers zijn geïnterviewd door Anne  Jacobs (student bedrijfskunde).